3 essentiële competenties voor de toekomst

De inhoud van ons werk verandert steeds sneller. In 2016 konden alle openstaande vacatures teruggebracht worden tot zo’n 4000 verschillende beroepen. De diversiteit neemt toe en er is een grote beroepsevolutie zichtbaar. Dit betekent dat er door werkgevers meer een meer gekeken wordt naar welke competenties een potentiële kandidaat bezit om in te schatten of hij/zij geschikt is voor de openstaande vacature. Deze verandering houdt in dat het ontwikkelen van toekomstbestendige competenties steeds belangrijker wordt. Denk hierbij aan vaardigheden die niet kunnen worden vervangen door een robot, maar ook vaardigheden die juist met deze verandering te maken hebben. Wij van Nationale Beroepengids bespreken hieronder drie weinig besproken competenties die essentieel zijn voor jouw professionele toekomst.

Competentie 1: Autodidactisch vermogen

Een autodidact heeft het vermogen om zichzelf iets aan te leren op eigen initiatief en met zelf gekozen leermateriaal. Zeker binnen veel kennisberoepen die zich in de innovatieve sfeer of binnen een snel veranderende markt bevinden is de vaardigheid autodidactisch vermogen al een vereiste geworden. Wanneer je een gespecialiseerd beroep uitoefent, is het belang om bij te blijven en jouw specialisatie verder te ontwikkelen essentieel. Dus het opdoen van nieuwe kennis over het onderwerp is niet zozeer een extra inzet, maar een onderdeel van je werk geworden.  

Hierin geldt ook dat ervaring de beste leraar is. Vanuit de ervaring die je opdoet binnen je werk leer je wat de beste methodieken zijn of volgens welke principes de processen verlopen. Omdat je deze kennis op basis van eigen inzicht opdoet is dit ook de kennis die het beste blijft hangen. In de voorbereiding van een nieuw project of een nieuwe taak is het erg verstandig om je in te lezen over het onderwerp. Of wanneer je een bepaalde taak of vaardigheid binnen je werk beter onder de knie wil krijgen is het slim om op zoek te gaan naar ondersteunende kennis.

Maar autodidactiek is een competentie die niet alleen voor “hoger opgeleide” kennis beroepen van toepassing is. We zien deze skill vaak juist terug in de beroepen waar mensen met hun handen werken, zoals de diverse monteurs. Velen van hen sleutelden zelf aan hun eigen brommer en leerden met enige instructie hoe het geheel was opgebouwd door de onderdelen uit elkaar te halen, te vervangen en terug in elkaar te zetten. Zo haalden ook vele elektromonteurs vroeger hun radio zelf uit elkaar gedreven vanuit de nieuwsgierigheid hoe dat ding werkte en in elkaar zat. Zo leerden zij met gereedschap werken en de basis van hun bestaande beroep.

Dit is een vergelijkbaar leerpad als vele programmeurs en software ontwikkelaars hebben gevolgd. Vanuit hobbyisme begonnen ze te experimenteren met html of programmeer commando’s om zo iets op hun computer scherm te toveren.

Hetzelfde geldt voor muzikanten, spelenderwijs leren zij met ondersteuning van diverse muziekleermateriaal zoals muziekbladen of videoinstructie het bespelen van hun instrument meester te maken. In veel gevallen, wanneer dit bespelen richting een (semi)professioneel niveau ontwikkelde is er wel degelijk gebruik gemaakt van lessen of andere vormen van onderwijs.

Autodidactiek werkt dus vaak ook het beste in samenwerking met lessen, instructie en opleiding. Zeker wanneer je jezelf iets nieuws wilt aanleren is het verstandig om een opleiding te volgen. Dit geeft je vaak een goed overzicht van de benodigde kennis en kunde die nodig is voor een bepaald werkniveau in een goed afgekaderde vorm. Maar wanneer je naar een meesterniveau wilt stijgen is het essentieel dat je een groot gedeelte van jouw leerproces zelf initieert. Met deze competentie kan je zelf de richting aan jouw professionele toekomst geven.

Vandaag de dag is er een ongekend grote zee aan kennis te vinden over praktisch ieder onderwerp. Youtube is in ieder geval de grootste online bibliotheek met instructievideo’s, audioboeken en andere leermaterialen. Maar denk ook aan vakblogs en themamedia die veel leermateriaal bevatten, in veel gevallen gemaakt door specialisten over dat onderwerp.

Nu wordt autodidactisch vermogen door veel mensen gezien als een specifieke gave of talent dat gewoonweg niet iedereen bezit. Wanneer jij er ook zo over denkt, stel jezelf dan de vraag: “Wie heeft mij leren lopen?”

Competentie 2: Empathie

In de steeds vluchtiger wordende maatschappij, die gedicteerd wordt door elektronische communicatie en social media, begint het vermogen om echt contact te maken een onderscheidend vermogen te worden binnen praktisch ieder beroep. Dus empathie is niet alleen een competentie die binnen de sociale beroepssfeer belangrijk is, maar in ieder werk waar je te maken hebt met mensen is dit essentieel. Misschien is omgang met mensen niet jouw kernactiviteit, maar je hebt altijd te maken met collega’s die eventueel hetzelfde werk uitvoeren. Dan is empathie nog steeds een belangrijke skill, alleen al voor de werksfeer.

Empathie heeft niet alleen zozeer te maken met het vermogen om met iemand te kunnen mee te voelen, zoals het vaak als “soft-skill” wordt weggezet. Empathie is veel meer dan dat, dit betreft het vermogen om jezelf te kunnen verplaatsen in het standpunt of de beleveniswereld van de ander, oftewel de ander kunnen begrijpen.  

En laat het vermogen om iemand te kunnen begrijpen nou net één van de 7 gewoontes van zeer effectieve mensen zijn, zoals Steven Covey dit in zijn gelijknamige bestseller heeft beschreven. Eerst begrijpen, dan begrepen worden. Dit is een veelbesproken competentie binnen leiderschapstrainingen, alleen is het niet alleen belangrijk wanneer je leiding geeft. Binnen iedere vorm van communicatie, zeker wanneer je jouw eigen standpunt wilt overbrengen, is het essentieel om te kunnen inzien wat de ander denkt, vindt of voelt.  

Dus deze vaardigheid is essentieel wanneer je wat-dan-ook wilt bereiken op een assertieve manier. Niet alleen binnen je werk, maar ook binnen je privé- en sociale leven. De skill empathie maakt het leven een stuk makkelijker, en prettiger.

Competentie 3: Zingeving

Zingeving is de vaardigheid om een taak, een actie of ervaring te kunnen koppelen aan doel dat voor jou belangrijk is. Zingeving is een van de meest onbesproken vaardigheden, maar het is misschien wel de belangrijkste van deze drie, zoniet van allen. Mocht je dit raar vinden klinken, denk dan eens terug hoe vaak je jezelf hebt horen zeggen: “Ik heb hier geen zin in”.

Verreweg de meeste mensen hebben binnen hun werk wel een taak of een gedeelte waar ze geen zin in hebben. Sterker nog, een aanzienlijk deel van de beroepsbevolking gaat om wat voor reden dan ook met tegenzin naar het werk. Het gebrek aan zingeving is een belangrijke reden voor de veel voorkomende burn-out en de hoofdreden van de midlife crisis. De kans dat jij met het onderwerp zingeving te maken hebt of gaat krijgen is praktisch 100%, dus het is zeker geen overbodige competentie.

Zingeving heb je nodig om jezelf te kunnen motiveren voor hetgeen je moet gaan doen. Uit vele studies, die bijvoorbeeld tot het boek  “Drive: The surprising truth about what motivates us” van Dan Pink leidden, komt naar voren dat “purpose” een van de belangrijkste redenen is waarom mensen gemotiveerd worden om iets te doen. Hierbij dient purpose vertaalt te worden tot doel of zingeving. Zingeving houdt in dat je het doel van iets kan inzien.

Sterker nog, zingeving houdt in dat “je de zin er zelf aan geeft”. De zin zit er niet automatisch voor jou in, die moet je er zelf aan geven. Praktisch gezien keren we dus even terug naar de eerste zin; zingeving is de vaardigheid om een taak, een actie of ervaring te kunnen koppelen aan doel dat voor jou belangrijk is.

Dus wanneer je “kloteklusje x” moet gaan doen, kan je het beste kijken wat het eindresultaat is van deze taak. De gedachte aan de afronding hiervan kan jou de energie geven om het uit te voeren. Of, de meer duurzame vorm hiervan, is je te bedenken in hoeverre jou dit dichter bij jouw doelstelling brengt, of aan welk groter/hoger doel dit bijdraagt. Je kan daarmee de energie, motivatie of inspiratie die je voelt voor het hogere doel overbrengen op de taak die voor je ligt. Dan lukt het je misschien zelfs om deze taak met een glimlach op je gezicht uitvoeren.

Deze methode kan je ook gebruiken om de zin aan je gehele werk te geven. Hierbij denk ik aan de anekdote van een conciërge op Cape Kennedy zei: “Ik help mee om iemand op de maan te laten landen”. In plaats van zijn eigen baan te bekijken als “ik veeg hier maar de vloer”, was hij in staat de zin van zijn werk te koppelen aan het hogere doel waar hij aan meewerkte.

De omgekeerde methode van zingeving is misschien net zo belangrijk. Wanneer het je niet lukt om de zin van een bepaalde taak te koppelen aan jouw hogere doel, gebruik dan dat inzicht om iets te veranderen. Zo is kan het bijvoorbeeld zinloos zijn om een bepaalde handeling handmatig te blijven uitvoeren, omdat het teveel tijd kost. Dit zou de aanzet kunnen zijn om deze taak te automatiseren, dus hierbij wordt het gebrek aan zin de aanleiding tot optimalisatie of innovatie.

De taken waar je geen zin aan kunt ontleden of geven worden degenen die je gaat uitbesteden of waar je een procesmatige oplossing voor gaat of laat vinden. En de taken waar je wel de zin van kunt inzien, die jou enthousiast maken en/of plezier geven zijn degenen waar je jezelf verder in kunt ontwikkelen. Misschien lukt het je om jouw baan meer die inhoud te geven, of je gebruikt dit om naar een bepaalde functie toe te groeien. Hiermee maak je de competentie zingeving tot de motor van ontwikkeling van jouw eigen baan, beroep of carrière. 

Verdere belangrijke competenties voor jouw toekomst

Het totaalpakket aan kennis, vaardigheden en skills dat je nodig hebt hangen natuurlijk af van het beroep dat je hebt. De besproken competenties zijn essentieel voor een ieder die graag zelf zijn of haar professionele toekomst vormgeeft. De bestaande arbeidsmarkt en die van de toekomst geven ons meer ruimte dan ooit om onze eigen ontwikkeling te bepalen. De evolutie van de arbeidsmarkt wordt door velen als een bedreiging gezien. Wij van Nationale Beroepengids willen je met dit artikel graag de focus geven op de positieve kant van deze trend. De kansen die je hebt tot de creatie van jouw droomprofessie zijn legio! De drie besproken competenties bieden jou de mogelijkheid om optimaal gebruik te maken van deze ontwikkeling. Ze geven je de mogelijkheid om onafhankelijk te bepalen welke additionele kennis en skills je nodig hebt en deze ook nog zelf aan te leren. Mocht je willen weten wat op dit moment de beroepen zijn met hoge baankansen? Kijk dan op het overzicht beroepen met hoge baankansen.