Naast je werk ook mantelzorger? Lees wat je werkgever kan doen.

Mantelzorger zijn én daarnaast nog een baan hebben is zwaar. Veel Nederlanders die mantelzorger zijn geven dan ook aan moeilijk de balans te kunnen vinden, tussen deze twee belangrijke taken. In Nederland noemen we iemand een mantelzorger als deze persoon langer dan drie maanden, meer dan acht uur voor iemand zorgt.

Deze combinatie zorgt ervoor dat steeds meer mantelzorgers aangeven overwerkt of overbelast te zijn. Dit is de reden dat Thuiszorgorganisatie Zuster Jansen  een artikel voor zowel werkgevers als werknemers heeft opgesteld met alle belangrijke hulpmiddelen, wetten en andere regelingen. Om zo de balans tussen werken en verzorgen weer terug te vinden.

De situatie van de werknemer

Voor werknemers kan het moeilijk worden om het werk, de zorg en het gezin met elkaar te combineren. Ook ruimte voor een eigen sociaal leven kan sterk ontbreken. Dat is zonde, want juist uit sociale contacten en activiteiten put men doorgaans veel positieve energie. Energie die ook op de werkvloer eigenlijk onmisbaar is!

Met dit artikel vertelt meer over maatregelen die genomen kunnen worden nemen om een werknemer tegemoet te komen, of regelingen waar je als werknemer en werkgever in ieder geval van op de hoogte moet zijn. We gaan in op verlofregelingen, flexibiliteit op de werkvloer, steun op het werk en actief meedenken met de mantelzorger.

Verlofregelingen

Werknemers die mantelzorger zijn, kunnen tegenwoordig een beroep doen op verschillende wettelijke regelingen. Er zijn bijvoorbeeld diverse vormen van verlof waar een werkgever mee te maken kunt krijgen.

Calamiteitenverlof / kort verzuimverlof

Het woord calamiteitenverlof zegt het al een beetje: dit is verlof die je als werknemer kan aanvragen wanneer er spoedeisende of onvoorziene persoonlijke omstandigheden zijn. Dit calamiteitenverlof, ook wel kort verzuimverlof, kan enkele uren maar ook enkele dagen duren. Dit hangt uiteraard geheel af van de situatie. De werkgever betaalt het salaris van een werknemer bij dit soort verlof altijd door. Een verzoek om calamiteitenverlof/kort verzuimverlof mag niet geweigerd worden. Wel mag een werkgever achteraf vragen aan een werknemer om aan te tonen dat het verlof echt nodig was.

In welke gevallen heeft iemand recht op calamiteitenverlof/kort verzuimverlof?

• Als er door een situatie van overmacht direct vrij genomen moet worden.
• Als er een bepaalde maatschappelijke verplichting alleen vervuld kan worden als er vrij genomen wordt.
• Als er bijzondere persoonlijke omstandigheden zijn.

Voorbeelden van situaties die kunnen voorkomen zijn:

• Een kind dat opeens ziek is geworden;
• Een partner die moet bevallen;
• Het overlijden van een direct familielid;
• Stemmen onder werktijd;
• Naar de dokter gaan (en er is geen mogelijkheid dit buiten werktijd te doen);
• De waterleiding thuis is gesprongen en men moet een specialist regelen die dit probleem verhelpt.

Het gaat bij calamiteitenverlof dus niet altijd om een zorgtaak, maar er kan wel sprake zijn van aanverwante zaken. Het kan dus goed zijn dat je als werknemer, als je mantelzorger bent, een keer dit verlof nodig hebben

Kortdurend zorgverlof

Je hebt recht op zorgverlof als er bijvoorbeeld sprake is van een ouder, een kind of een partner die ziek is geworden. Dit geldt ook voor andere mensen in de directe omgeving, zoals broers, zussen, grootouders, huisgenoten of andere bekenden. Per 12 maanden heeft de werknemer recht op een maximaal aantal uren zorgverlof. In het geval van kortdurend verlof, wordt het verlof zo snel mogelijk bij de werkgever gemeld door de werknemer.

Tijdens kortdurend verlof wordt minstens 70 procent van het salaris uitbetaald. Jouw werkgever mag achteraf vragen om bewijs of het verlof daadwerkelijk nodig was. Dit kan bijvoorbeeld een afspraakbevestiging zijn van het ziekenhuis, of een rekening van de dokter. Een voorwaarde van kortdurend zorgverlof is dat je als werknemer de enige bent die op dat moment voor de zieke kan zorgen. Op de eerste dag wordt meestal calamiteitenverlof of ander kort verzuimverlof aangevraagd, maar dit kan later veranderen in kortdurend zorgverlof.’’

Langdurend zorgverlof

Als je een mantelzorger bent, kun je van tevoren niet voorzien hoe lang u genoodzaakt bent om voor iemand te zorgen. Het kan dus zijn dat kortdurend verlof ineens langdurend zorgverlof wordt denk bijvoorbeeld aan de palliatieve zorgvorm. Eerder was het zo dat zorgverlof alleen mocht worden opgenomen om te kunnen zorgen voor directe familieleden, maar tegenwoordig is dit uitgebreid naar tweedegraads familieleden, huisgenoten en vrienden.

Bij langdurend zorgverlof gaat het dus om zorg voor iemand die langdurig ziek of hulpbehoevend is. De enige voorwaarden hiervoor zijn dat de verzorging absoluut noodzakelijk is, en dat degene die het aanvraagt de enige persoon is die deze zorg kan bieden. U dient dit verlof minstens twee weken vóórdat het verlof moet plaatsvinden, bij jouuw werkgever aan te vragen. De werkgever mag vervolgens vragen om meer informatie, zodat hij/zijn kan bepalen of er daadwerkelijk recht is op dit verlof.

Langdurig verlof mag bovendien ook in het buitenland plaatsvinden, als de zieke of hulpbehoevende persoon daar woont. Er is niet bij wet bepaald dat deze zorg in Nederland moet plaatsvinden. Bij langdurend verlof is het zo dat de werknemer geen recht heeft op doorbetaling van het salaris.

Zelf invulling geven aan de cao

Steeds vaker kiezen bedrijven ervoor om bepaalde afspraken te maken in de cao, zodat werk en privé beter gecombineerd kunnen worden. Er wordt op deze manier geïnvesteerd in flexibeler werken en duurzaam inzetbare werknemers.

Flexibiliteit op de werkvloer

Afhankelijk van de branche waarin een bedrijf opereert en de werkzaamheden die worden uitgevoerd, kan een werkgever samen met een werknemer kijken hoe er flexibeler gewerkt kan worden. Is er sprake van ploegendienst en zou de werknemer bijvoorbeeld gebaat zijn bij het wisselen van diensten of bij het uitsluiten van nachtdiensten? Worden de uren die nu op contract staan, optimaal ingevuld (voor zowel u als uw werkgever)? Of is het voor beide partijen mogelijk om hierin nog te schuiven?

In 2016 voerde de FNV een onderzoek uit in het kader van de Dag van de Mantelzorg (jaarlijks in november) waaruit bleek dat mantelzorgers die werken, het over het algemeen beter volhouden dan de mantelzorgers die geen baan hebben. Vermoedelijk spelen de afleiding die men heeft op het werk en de steun van collega’s hier een grote rol in. Ondanks het feit dat een deel van de mantelzorgers zich overbelast voelt, is het ook voor hen belangrijk dat het mogelijk blijft om goed te functioneren op het werk. Hier kan uw werkgever hulp bij bieden. Ook de onderzoekers van het FNV stellen dat het mantelzorgers zou helpen als werkgevers:

• meedenken
• eventueel flexibele werktijden kunnen bieden
• weten van de mogelijkheden als het gaat om betaald verlof
• eventueel de mogelijkheid bieden om vanuit huis te kunnen werken 

Zorgvormen die jou kunnen ontlasten

Naast de bovenstaande punten is het voor een werknemer ook fijn als er oplossingen zijn die het leven weer wat meer in balans brengen. Hieronder noemen we een aantal voorbeelden van tips die voor een werknemer wat zorg uit handen nemen. Deze tips hebben bijvoorbeeld te maken met het regelen van vervangende zorg, het vinden van steun of het krijgen van een vergoeding.

Respijtzorg
Met respijtzorg is het mogelijk om (een deel van) de zorgtaken tijdelijk aan een ander over te dragen. Zo kan de u bijvoorbeeld op vakantie, of is er de mogelijkheid om even weer op adem te komen. Respijtzorg kan verschillende vormen hebben: opvang buitenshuis, thuiszorg of hulp door een vrijwilliger. In het geval van vrijwilligerswerk kan respijtzorg gratis zijn, maar in andere gevallen kan degene die verzorgd wordt een beroep doen op bijvoorbeeld de Wmo (Wet maatschappelijke ondersteuning) of de Wet langdurige zorg. Het is verstandig om contact op te nemen met de gemeente en zorgverzekeraar, om samen met uw werkgever te bepalen wat er mogelijk en nodig is.

Particuliere thuiszorg
In sommige gevallen, wanneer de zorg te intensief wordt, kan het verstandig zijn om de zorg over te laten nemen door professionele verzorgenden. Dit kan bij de zorgvrager thuis, desnoods in combinatie met mantelzorg. De zorgvrager kan op zoek gaan naar reguliere thuiszorg, maar kan ook particuliere thuiszorg inschakelen.

Steun van lotgenoten
Heb je het idee dat u graag zou willen praten met lotgenoten, en op zoek bent naar informatie die voor u relevant is? Kijk dan eens op Mezzo. Zij brengen niet alleen lotgenoten met elkaar in contact, maar bieden ook een schat aan informatie over de rechten van mantelzorgers.

Vergoedingen voor u als mantelzorger
Er is geen algemene mantelzorgvergoeding, maar er zijn wel verschillende andere vergoedingen waar u als werknemer mogelijk voor in aanmerking komt. Denk hierbij aan:

• extra kinderbijslag (als het gaat om een kind dat verzorgd moet worden)
• vergoeding reiskosten
• parkeerbeleid en vergoeding
• openbaar vervoer
• vergoedingen vanuit de zorgverzekeraar
• mantelzorgwaardering

Op de website van Mezzo is hier eveneens meer informatie over te vinden.

Concluderend: er kan er voor een werkgever een belangrijke rol weggelegd zijn als er een mantelzorger in dienst is. Het belangrijkste hierin is dat de situatie bespreekbaar is, en dat de u als werknemer ook aangemoedigd wordt om eerlijk te zijn over de situatie en de behoeften die er zijn. Vanaf dat punt kan er samen verder worden overlegd over de mogelijkheden.